Bu bayan matematikçi listesi, matematikçi olduğu bilinen en ünlü ve en iyi kadınları içerir. Dünyada matematikçi olarak çalışan binlerce kadın var, ancak bu liste yalnızca en dikkat çekici olanları vurgulamaktadır.
10) Emmy Noether
Emmy Noether, soyut cebir ve kuramsal fiziğe çığır açıcı katkılarıyla bilinen bir Alman matematikçidir. Pavel Alexandrov, Albert Einstein, Jean Dieudonné, Hermann Weyl, Norbert Wiener ve daha birçok kişi tarafından halka, alan, ve cebir teorilerinde devrim yaratan, tarihin en önemli matematikçilerinden biri olarak nitelendirilmiştir. Noether teoremi, simetri ile korunum yasaları arasındaki temel bağı açıklar.
Noether’in matematik çalışmaları üç döneme ayrılmıştır. İlkinde (1908-19), cebirsel değişmezler ve sayı alanları üzerine etkin katkılar sağlamıştır. Varyasyonlar hesabındaki diferansiyel sabitler üzerine çalışmaları, Noether teoremi, “modern fiziğin gelişmesine yol gösteren şimdiye kadar kanıtlanmış en önemli matematik teorileri” olarak sayılır. İkinci dönemde (1920–26), “soyut cebri değiştiren” çalışmasına başladı. Yaşamı boyunca ve hatta bugün bile Noether; Pavel Alexandrov, Hermann Weyl ve Jean Dieudonné gibi matematikçiler tarafından tarihteki en iyi kadın matematikçi olarak gösterildi. Noether, Idealtheorie in Ringbereichen (Theory of Ideals in Ring Domains, 1921) isimli makalesinde değişmeli halkalarda idealler teorisini geniş kullanıma sahip kuvvetli bir araç haline getirmiştir. Artan zincir koşulunu zarifçe kullanmıştır ve bu sebeple bu koşulu sağlayan nesnelere Noetherian denir. Üçüncü döneminde (1927-1935), değişmez cebirler ve hiperkompleks sayılar hakkında başlıca işler yayınlamıştır ve grupların representation teorisi ve modüller ve idealler teorilerini birleştirmiştir. Kendi yayınlarının yanı sıra Noether fikirleri konusunda da oldukça cömertti ve başka matematikçiler tarafından yayınlanan işlerde, bu işlerin alanlarının uzaklağına rağmen defalarca referans olarak verildi.
9) Mileva Marić
Mileva Marić Sırp bir fizikçidir. Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü'nde, Albert Einstein'ın sınıfındaki tek kız öğrenciydi. Aralarında romantik bir ilişki başlamış ve evlenmeden önce, Lieserl adında, çok genç yaşta ölmüş veya evlat olarak verilmiş bir kızları doğmuştur. 1903 yılınca evlendikten sonra ise, Hans Albert ve Eduard adında iki oğulları olmuştur.
Marić’in Einstein’ın erken dönem çalışmalarına ve özellikle Annus Mirabilis yayınlarına katkıda bulunup bulunmadığı, bulunduysa da bunun ne derecede olduğu bir tartışma konusudur. Uzman fizik tarihçilerinin fikir birliğine varmış olduğu sonuç, bilimsel açıdan önemli bir katkıda bulunmadığıdır. Ancak bazı akademisyenler, bilimsel açıdan destekleyici bir refakatçi olduğunu ve Einstein’a, materyal açısından yardım etmiş olabileceğini savunmaktadır.
8) Maria Gaetana Agnesi
Maria Gaestana Agnesi, İtalyan matematikçi ve felsefecidir. Diferansiyel hesaplara ilişkin çalışmaları ile tanınmaktadır. Agnesi 1748 yılında bir matematik ders kitabı olan Instituzioni analitiche adli della gioventù italiana (İtalyan gençliğinin kullanımı için analitik kuramlar) isimli diferansiyel ve integral hesaplamalarını içeren iki ciltlik kitabını yazdı.
Bazı kaynaklarda ilk kadın matematik profesörü olarak tanımlansa da bu görevi hiç yapmadı. 1750’de Papa 16. Benedict, Bologna Üniversitesinde matematik profesörü olması için davette bulundu; üstelik bu pozisyonu resmi olarak onaylandı. Fakat Agnesi, mütevazı yaşam tarzıyla örtüşmediği için asla üniversiteye gitmedi. Babası 1752’de öldükten sonra teoloji ile ilgili çalışmalara ağırlık verdi.
7) Émilie du Châtelet
Émilie du Châtelet, Fransız matematikçi, fizikçi ve yazar. Babası, XIV. Louis'nin baş danışmanı ve özel elçisi olan Émilie Châtelet, küçük yaştan itibaren, eskrim, binicilik, jimnastik gibi derslerin yanında sıkı bir eğitim almaya başladı. 12 yaşına geldiğinde, Latince, İtalyanca, Yunanca ve Almanca'yı akıcı bir dille konuşabiliyor ve çevirmenlik yapabiliyordu. Felsefe, matematik, edebiyat ve bilimsel konularda eğitim almasına karşın, danstan hoşlanıyor, arp çalıyor, opera şarkıları söylüyordu.
Eşi aracılığıyla Fransız yazar ve filozof Voltaire ile tanışan Châtelet, ünlü yazarla birlikte kiliseyle devletin ayrılması ve devletin gücünün sınırlanması ihtiyacı gibi konularda çalışmalar yaptı. 20 yaşına geldiğinde eğitimini sürdürmek amacıyla, Fransız Bilimler Akademisi'ne başvurdu ancak cinsiyeti nedeniyle reddedildi. Bu akademi, ilerleyen yıllarda Châtelet'in Tabiat Üzerine Tezler adlı kitabını yayınlamayı üstlenmiştir.
Châtelet'in en önemli eserlerinden biri, Isaac Newton'ın Principia (Prensipler) kitabının Fransızca'ya çevirisidir. Fransa'nın, Newton'ı tanımasında, Châtelet'nin bu çevirisi büyük önem taşır.
6) Cathleen Synge Morawetz
Cathleen Synge Morawetz kariyerinin büyük bölümünü Amerika'da geçiren Kanadalı bir matematikçiydi. Morawetz'in araştırması, esas olarak akışkanların akışını düzenleyen kısmi diferansiyel denklemlerin, özellikle de transonik akışta meydana gelen karışık tipteki çalışmaların araştırılmasıydı. 1998 yılında Ulusal Bilim Madalyası almıştır.
Doktora aldıktan sonra, Morawetz araştırma görevlisi olarak işe dönmeden önce MIT'de araştırmacı olarak bir yıl geçirdi. Bu süre zarfında hiçbir öğretim ihtiyacı yoktu ve tamamen araştırmaya odaklanabiliyordu. Uygulamalı matematikte viskozite, sıkıştırılabilir akışkanlar ve transonik akışlar gibi çeşitli konularda çalışmalar yaptı. Bir uçak ses altı kalsa bile, kanat etrafında akan hava süpersonik hıza ulaşabilir. Süpersonik ve ses altı hızdaki havanın karışımı, uçağı yavaşlatabilecek şok dalgaları oluşturur.
Transonik akışın matematiğine dönersek , özel olarak tasarlanmış darbesiz kanatların aslında şokları önleyemediğini gösterdi. Şok rüzgarı ya da kanattaki bir kusur gibi küçük rahatsızlıklara cevap olarak şoklar gelişti. Bu keşif, şoklu bir akış için bir teori geliştirme problemini başlattı. Daha sonra, matematiksel olarak tahmin ettiği şoklar, bir uçağın kanadının etrafındaki hava akışı olarak deneylerde gözlemlenmiştir.
5) Sofya Kovalevskaya
Sofia Vasilyevna Kovalevskaya, ilk büyük kadın rus matematikçisidir. Analiz, diferansiyel denklemler ve mekanik alanlarına birçok orijinal katkıda bulunmuştur. Kuzey Avrupa'da ilk kez tam profesörlük alan kadındır. Ayrıca bilimsel bir dergide editör olarak çalışan ilk kadınlardandır.
Matematiğe olan doğal yeteneğine rağmen Sofia eğitimini Rusya'da tamamlayamadı. Çünkü o zamanlar kadınlar üniversiteye kabul edilmiyorlardı. Yurt dışında okumak içinse babasının veya kocasının yazılı izni gerekiyordu. Bu sebeple Sofia genç bir paleontoloji öğrencisi olan ve daha sonrasında Charles Darwin ile beraber çalışmasıyla ünlenecek olan Vladimir Kovalevsky ile sahte bir evlilik yaptı. İkili 1867 yılında Rusya'dan göç etti.
1869'da, Kovalevskaya Almanya'da bulunan Heidelberg Üniversitesi'ne profesörlerin sınıfta kalmasına izin verdiği müddetçe devam ediyordu. Kovalevskaya orada okumaya devam ederken arkadaşı Vladimir ile Londra'yı ziyaret etti ve orada arkadaşları Thomas Henry Huxley ve Charles Darwin ile vakit geçirdi. Daha sonra George Eliot'un pazar salonlarına davet aldı. Burada Herbert Spencer ile tanıştı ve ikisi birlikte, Spencer'ın kışkırtmaları sonucu, "kadınların soyut düşünebilme kapasitesi" üzerine olan bir tartışmaya liderlik ettiler. Kovalevskaya bundan önce bilime önde gelen katkılarından biri olan "Kovalevsky top" 'u yapmıştı. Bu katkı tümleşik katı cisim hareketleri üzerine olan bir listeye yapılmış çok önemli bir katkıydı. Aynı zamanlarda George Eliot Middlemarch adlı eserini yazıyordu.
4) Marjorie Lee Browne
1914 yılında Tennessee'de doğan Marjorie Lee Browne yetenekli bir matematikçi ve eğitimciydi. 1949'da doktora derecesini alan sadece üçüncü Afrikalı-Amerikalı kadın oldu. 1960 yılında, Browne, bir azınlık kolejinde türünün ilk örneği olan North Carolina College'da elektronik bir dijital bilgisayar merkezi kurdu.
Browne'ın klasik gruplar üzerindeki çalışması, önemli topolojik özelliklerin ve klasik gruplar arasındaki ilişkilerin basit kanıtlarını gösterdi. Çalışmaları genel olarak doğrusal ve matris cebirine odaklandı.
1951 yılında, Browne Matematik Bölümü başkanı seçildi. Bu pozisyonu, okulunun kendi alanındaki en eski bilgisayar kullanımının bir kısmına öncülük etmesine yardımcı olmak için kullandı. 1960'da Browne, IBM'den North Carolina College'da bir elektronik dijital bilgisayar merkezi kurması için IBM'den 60.000 dolarlık bir hibe aldı.
3) Hypatia
Hypatia Yunan filozof, matematikçi ve astronomdur. İskenderiye Kütüphanesi'nde felsefe, matematik ve astronomi üzerine dersler vermiştir. Yeni Platonculuk öğretisine bağlı olan Hypatia, Atina Akademisi'nin Eudoxus'ün başını çektiği Matematik geleneğine üye idi. Hypatia doğayı; mantık, matematik ve deney ile açıklamaya çalıştı.
Hypatia'nın devrin en güzel kadınlarından biri olduğu ve Vali Orestes'in bizzat Hypatia'dan ders aldığı sıralarda Hypatia'ya aşık olduğu bilinmektedir. Anlaşmazlıklara ise Vali Orestes'in, İskenderiye'de Piskopos Cyril'in kışkırtmaları ile Hypatia'ya karşı hızla büyüyen nefretin önüne geçmeye çalışması olmuştur. Hypatia, İskenderiye'ye Hristiyanlığın hakim olduğu son yıllarında Piskopos Cyril, Hypatia'yı hedef göstererek İncil'den yaptığı alıntılar ile halkı kışkırtmış ve Hypatia, halk tarafından "dinsiz" ve "şeytan" olarak nitelendirilmiştir. Kısa bir süre içerisinde de Kıptî bir Hristiyan çetesi tarafından taşlanarak öldürülmüştür.
Eserlerinden günümüze ulaşabileni yoktur; fakat Sinesius ile yazıştığı mektupların bir bölümü mevcuttur.
2) Grace Hopper
Tümamiral Grace Murray Hopper, Amerikalı bilgisayar bilimcisi ve ABD donanmasında rütbeli askerdir. Harvard Mark I bilgisayarının ilk programcılarından biri olan Hopper, bilgisayar programlama dilleri için ilk derleyiciyi geliştirdi. İlk modern programlama dillerinden biri olan COBOL'un da geliştiricilerindendi. Bilgisayar dilinde "debugging" diye bilinen programı hatalardan temizleme konseptinin de ilk kullanıcılarındandı. Amerikan savaş gemisi USS Hopper (DDG-70) adını kendisinden almıştır.
1967-1977 yılları arasında Amerikan Donanmasında programlama dilleri grubunun başkanlığını da yaptı. 1973 yılında yüzbaşılığa terfi etti. Deniz Kuvvetleri için COBOL'a yan uygulamalar ve derleyici geliştirdi.
1) Ada Lovelace
Augusta Ada Byron adıyla doğan ve günümüzde yaygın olarak Ada Lovelace adıyla bilinen, İngiliz matematikçi ve yazardır. Esas olarak Charles Babbage'in erken dönem mekanik genel amaçlı bilgisayarı Analitik Makine üzerindeki çalışmaları ile bilinir. Makine hakkındaki notları, bir bilgisayar tarafından işlenmek üzere yazılan ilk algoritmayı içerir. Bundan dolayı genel kanı dünyanın ilk bilgisayar programcısı olduğudur.
Ada, bilime şiirsel yaklaşımı ve kendisini analizci ve metafizikçi olarak tanımladı. Daha gençken, matematiksel yetenekleri, İngiliz matematikçi Charles Babbage ile süregelen bir iş ilişkisine ve arkadaşlığa, özellikle de Babbage’ın Analitik Motor üzerine çalışmalarına neden oldu.1842-3 yılları arasında, İtalyan ordu mühendisi Luigi Menabrea’nın motor üzerine makalesini kendi ayrıntılı notlarıyla destekleyerek çevirdi. Bu notlar birçok insanın ilk bilgisayar programı olarak düşündüğü bir makine tarafından yapılması tasarlanan algoritmayı içerir. Lovelace’ın notları başlangıç bilgisayar tarihinde çok önemlidir. Ayrıca diğer bilim insanları Babbage dahil olmak üzere sadece bilgisayarların salt hesaplama ya da yoğun hesaplama kapasitesi üzerine yoğunlaşmışken, Ada, salt hesaplama ya da yoğun hesaplamanın ötesine geçmek için bilgisayarların kapasiteleri üzerine bir görüş geliştirdi. Şiirsel bilim yaklaşımı ona, ortak çalışma aracı olarak teknolojinin birey ve toplumla ilişkisinin nasıl olduğunu inceleyen analitik motorun temel sorularını sormasına önayak oldu.
Yorum Yap