Yüzyıllar boyunca simetri, filozofların, gökbilimcilerin, matematikçilerin, sanatçıların, mimarların ve fizikçilerin büyülendiği bir konu olarak kalmıştır.
Hiç kimse neden bu kadar sürekli bir özellik olmadığından veya arkasındaki matematiğin neden çevremizdeki her şeye nüfuz ediyor gibi göründüğünden emin değil - ancak aşağıdaki on örnek kesinlikle varlığını kanıtlıyor.
10) Kozalak
Kozalak, bazı ağaçlarda, üreme yapılarını barındıran bitki bölümüdür. Kozalak deyince akla gelen şey, genelde döl üreten dişi kozalaktır. Polen üreten erkek kozalaklar, erişkin dönemlerinde bile çok iri olmazlar ve dikkat çekmezler.
Kozalak yapısını inceleyen Fibonacci; kozalakların yapısının gelişigüzel olmadığını ve bir düzene göre oluştuğunu keşfetmiştir. Bu teori üzerinde yoğunlaşmış ve doğadaki tüm oluşumları oluşturduğu düzene göre kanıtlamaya çalışmıştır. Bu teoriye göre kozalağın oluşumu sağ tarafa doğru sayıldığında 13 sarmal sol tarafa doğru sayıldığında 8 sarmal ve oranları 1,618 dir. Bu teoriyi daha da genişleten Fibonacci kendi adıyla bir seri oluşturmuştur.
9) Piramit Karnıbahar
Brokoligillerden bir bitki olan bu muhteşem görünüşlü sebzenin ilk kez 16. yüzyılda İtalya’da ortaya çıkan brokoli ve karnabaharın bir melezi olduğu söyleniyor. Sebze İngilizcede Romanesco Broccoli, Romanesco Caoliflower, Almanca’da Pyramidenblumenkohl: “pyramid cauliflower” olarak biliniyor. Türkiye’de ise piramit karnabahar, brokoli minare, Romanescu adıyla bazı manav ve pazarlarda bulabilirsiniz. Kendini tekrarlayan fraktal, matematiksel (sipral) yapısıyla göz alan bu bitkinin baş kısmındaki sarmal yapı Fibonacci sayı formülüne uyuyor.
8) Bal Peteği
Arılar doğanın muhteşem mimarlarıdır. İnsanlar, yıllar boyunca bal peteklerindeki açısal mükemmelliğe hayretle bakmış ve bunu açıklamak için uğraşmışlardır.
Bilim adamları ve matematikçiler yaptıkları araştırmalar sonucu en verimli depolama şeklinin altıgene uygun olduğunu ispatlamışlardır. Maksimum kullanımı esas alan bu konumlanmaya çıta kenarlarından başlayan arılar ortada kusursuz altıgenlerle petekleri tamamlarlar. Bu müthiş matematik düzeni diğer geometrik şekiller ile mümkün olmamaktadır. Daire, beşgen ve sekizgen gibi şekillerde muhakkak boşluk kalacaktır. Kare ve üçgende ise, aynı hacmi doldurmak için gereken duvar çevresi daha fazla olacağından en az malzeme ile bir alanı en iyi şekilde bölmek için altıgen en ideal olan şekil tipidir.
7) Ayçiçeği
Ayçiçeği, papatyagiller familyasından çekirdekleri ve yağı için yetiştirilen sarı çiçekli bir tarım bitkisidir.
Her iki tarafa spiral yönde giden taç yapraklı, ayçiçeği gibi sık tohum ya da yaprak sistemlerinde bulunur. Bu bitkilerin yaprakları merkezin etrafında sağdan veya soldan dolanırken bir spiral çizerler, bu spirallerde tur başına düşen yaprak sayısıda fibonacci kuralına göre belirlenir. Ayçiçeğinde sol-el yönünde yer alan 55 çekirdek ile sağ-el yönünde yeralan 89 çekirdek vardır. Bunların birbirine oranı 1.618 dir. Bu sayı altın orana oldukça yakındır.
6) Notilus Kabuğu
Notilus, kafadan bacaklılar sınıfına dahil familyalardan Nautilidae'nin üyesi olan deniz canlılarının, Türkçeye Latincedeki nautilus sözcüğünden geçmiş ortak adıdır. Nautilus ise Yunancada "denizci" anlamına gelen nautilos sözcüğünün Latinceye geçmiş halidir.
Notilus’un kabuğunun içinde, sedef duvarlarla bölünmüş bir sürü odacığın oluşturduğu içsel bir sarmal uzanır. Hayvan büyüdükçe, sarmal kabuğun ağız kısmında, bir öncekinden daha büyük bir odacık inşa eder ve arkasındaki kapıyı bir sedef tabakasıyla örterek daha geniş olan bu yeni bölüme ilerler. Kabuğun içindeki boş odacıkları da gaz ya da hava ile doldurduğundan, kabuğun tümü suda kolaylıkla yüzebilmektedir.
Notilus kabuğun içinde büyüdükçe sürekli olarak kendisine uygun büyüklükte yeni bir odacık inşa etmekte ve bu durum canlı belli bir olgunluğa erişinceye kadar devam etmektedir. Canlının bu davranışı oldukça dikkat çekicidir. Çünkü Notilus her defasında kendisi için yeni odacıklar yaptığında ortaya hem estetik hem de temel matematik kurallarına uygun geometrik bir şekil çıkmaktadır. Canlı her yeni oda yapımında eşit açılı sarmal şeklin geometrik kurallarını bozmamakta, adeta odacıkları ne oranda ve hangi şekle göre yapması gerektiğini biliyormuş gibi hareket etmektedir. Hiçbir akla ve şuura sahip olmayan bir canlının her defasında kendi büyüklüğüne uygun bir oda yaparken kabuğunun şeklini hiç bozmaması ve kabuğunu daima altın orana göre büyütmesi mucizevi bir durumdur.
5) Tavus Kuşu
Tavus kuşu, sülüngiller familyasında Pavo cinsindeki iki tür kuşa verilen isimdir. Kur yapma döneminde, erkek tavusun açarak sergilediği kuyruklarıyla tanınır. Dişi tavus kuşu parlak yeşil boyunlu, gövdesi ise kahverengi ya da gri tonlu kahverengi renklidir. Erkek tavusun kuyruğunun heybetine karşın sesi hiç de kulağa hoş gelmez.
Tavus kuşunun tüylerinde ışığın farklı dalga boylarını süzüp yansıtabilen küçük tüylerin olduğu hassas bir mekanizma vardır. Araştırmalara göre, tüylerin parlak renkleri pigmentler tarafından değil, iki boyutlu olan ve kristale benzeyen küçük yapılar tarafından üretilir.
Yeşil erkek tavus kuşunun barbüllerinin, yani tüyün ana gövdelerinden çıkan kılların üzerinde daha da küçük tüycükler vardır. Bu tüycükler ızgara şeklinde bir görünüme sahiptir. Bu ızgara, bir tür protein olan melaninden yapılmış çubukların, keratinle (bir başka protein türü) bağlanmasından meydana gelir. Her biri insan saçından yüzlerce kez daha ince olan bu 2 boyutlu küçük yapılar tüycükler üzerinde art arda sıralanır.
Bilim adamları, ilave optik incelemeler ve hesaplamalarla kristallerin arasındaki boşlukları ve bunların etkilerini incelemişlerdir. Sonuçta bu ızgaradaki boşlukların boyutlarının ve şekillerinin, ışığın hafif farklı açılarda yansıtılmasına, böylece renkteki çeşitlenmeye yol açtığını bulmuşlardır.
4) Örümcek Ağı
Örümcek ağını oluşturan örümcek ipeğinin dayanıklılık ve esneklik gibi özellikleri nedeni ile benzersiz bir malzeme olduğu söylenebilir. Örneğin 1 milimetre karesi 178 kilogram yük taşıyabilir. Örümcek ipeği bu özelliğini -40 santigrat derece gibi düşük sıcaklıklarda bile koruyor. Aynı zamanda çok hafif bir malzeme.
Örümcek ipeğinin yapısındaki moleküller belirli bir düzende sıralanmıştır ve bu geometri yani moleküllerin konumlanma şekli malzemenin yapısını belirgin şekilde etkiler. Örneğin örümcek ipeğine elastiklik özelliğini veren glisin amino asidi açısından zengin bölgelerde, beş amino asitten oluşan diziler bulunur. Her diziden sonra yapı 180 derece döner ve bu sayede sarmal bir şekil alır. Alanin amino asidi açısından zengin kristal bölgelerde ise moleküller birbirine paralel şekilde yönlenmiştir. Amorf ve kristal bölgeler birbirine geçmiş halde bir arada bulunur. Örümcek ipeğinin üretimi sürecinde moleküllerin yapısındaki bu düzenlenme, proteinler salgılandıktan sonra örümceğin kendi etrafında dönüşü sayesinde ortaya çıkar.
3) Ekin Çemberi (Crop Circle)
Ekin tarlaları üzerindeki geniş alanların gece esrarengiz bir biçimde düzleştirilmesiyle oluşan büyük geometrik modellerdir. “Hasat Çemberleri” ya da “Ekin Motifleri” olarak da bilinen bu şekiller bir gecede birdenbire belirmektedirler; kimler ya da hangi güçler tarafından oluşturuldukları görülememiş olsalarda, araştırmalar ve bulgular çok enterasan sonuçlar doğurmaktadır.
Ekin çemberlerinin hemen hepsinde, alt kısımdaki ekinler, merkezden dışa doğru uzanan bir spirale sahiptirler. Çemberlerin kenarları oldukça düzgündür; pergelle çizilmiş izlenimi vermektedirler. Gerçek ekin çemberlerinde ekinler yere yatıktır ve yerden yaklaşık 1 inç yüksekliktedirler. Ekinler kırılmamışlardır ve genelde büyümeye devam ederler.
2) Kar Tanesi
Kar tanesi, yeterli bir boyuta ulaşan tek bir buz kristalidir. Başka kar taneleriyle birleşebilir ve daha sonra Dünya atmosferine kar olarak yağar. Kar tanelerinin boyutu, şekli ve yoğunluğu oluştuğu sıcaklıkla ilişkilidir. Bir tek kar tanesi içinde yüzlerce ve hatta binlerce kar kristali bulunabilir. Kar, 0 °C'nin altındaki sıcaklıklarda daha küçük, 0 °C'nin üstündeki sıcaklıklarda ise daha büyük boyutta yere ulaşır. Karın rengi, kristallerinin güneş ışığını tamamen yansıtmasından dolayı beyazdır. Atmosferde kirleticiler bulunuyorsa kar kirleticiler rengine; sarı veya kırmızıya dönüşebilir. Hava kütlelerinin sıcaklık ve mutlak nem oranlarına göre kar taneleri çeşitli şekillerde düşer.
Genellikle iri olan kar taneleri yere düşünce veya daha yere düşmeden erir. Çok nemli ve kararsız hava kütlelerinde, dikey hareketler kuvvetli olduğunda bulgura benzeyen yuvarlak kar taneleri meydana gelir. Birleşmiş kar kristallerinden oluşan bu taneler hafif olduğundan yere düşünce zıplarlar. Bireysel kristaller kendilerine özgüdür. Bazı basit tabaka kristaller, yüksek kalitede mikroskoplarla bakıldığında, birbirine tam olarak benzer görünebilirler. Fakat çok karmaşık yapıdaki kar kristalleri söz konusu olduğunda hiçbir zaman iki tanesi birbirine tam olarak benzemez.
1) Samanyolu
Samanyolu ya da Kehkeşan, içinde Güneş Sistemi'nin de bulunduğu gök ada. Yerel Küme'nin bir parçası olan çubuklu sarmal türde bir gök adadır. Gözlemlenebilir Evren'deki milyarlarca gök adadan sadece bir tanesidir.
Samanyolu'nun şekli hakkındaki yaygın görüş, onun bir çubuklu sarmal galaksi olduğu yönündedir. Merkezdeki çubuk şeklindeki yıldız yoğunlaşmasının iki ucundan logaritmik spiral şeklinde uzayan iki ana kol ve yardımcı kollar, galaksinin şeklini oluşturur. Bu görüş ilk olarak 1990'larda gündeme gelmiş, 2005 yılında Spitzer Uzay Teleskobu'ndan alınan bilgilerle kuvvetlendirilmiştir.
Yorum Yap