Satranç tarihinde birçok harika oyuncu var, ancak başlığın da belirttiği gibi, bu makale şimdiye kadarki en iyi satranç oyuncularını tanıtıyor. Derecelendirme, farklı dönem oyuncularını reytingleriyle karşılaştırmayı imkansız hale getirdiğinden listeyi hazırlamakta zorlandık. Zamanlarında satranç alemine hâkim olan en büyük 10 efsaneyi ele aldık. Yoruma kendi listenizi oluşturabilirsiniz.
10) Viswanathan Anand
Viswanathan Anand, Hint satranç büyük ustası. Gelmiş geçmiş en iyi oyuncular arasında yer alır. Eski Dünya Satranç şampiyonudur. Anand, FIDE reyting listesinde 2.800 puan barajını geçen beş oyuncudan biridir. Vladimir Kramnik ile UEP maçı yapmıştır.
24 Nisan-11 Mayıs 2010 tarihleri arasında Sofya'da düzenlenen Dünya Satranç şampiyonluğu maçında Bulgar usta Veselin Topalov'u 6,5 ve 5,5 mağlup ederek dünya satranç şampiyonu unvanını korumuştur. Anand bu maçta iki, dört ve on ikinci partileri kazanmış, bir ve sekizinci partilerde ise mağlup olmuştur.
9) Paul Morphy
Paul Charles Morphy, Amerikalı bir satranç ustasıydı. Döneminin en büyük satranç ustası ve gayri resmi Dünya Şampiyonu olduğu düşünülüyor. Yine modern satranç kurallarının oluşumundan sonraki ilk satranç dahilerinden birisi olarak kabul edilir.
Morphy ilk modern satranççı olarak kabul edilir. Bazı oyunları modern gözükmeyebilir çünkü Morphy bu maçlarda modern büyük ustaların kullandığı veya Staunton, Paulsen ve sonraları Steinitz’in geliştirdiği yavaş, pozisyonel sistemlere gerek duymamıştır. Rakipleri henüz açık oyunlarda ustalaşmamıştı ve Morphy açık oyunları çabuk galibiyetler getirdiği için bu oyunculara karşı kullanıyordu. Açık oyunları neredeyse mükemmel oynuyordu, bununla beraber her hangi bir pozisyonu da kontrolü altında tutabiliyordu. Satrancı her yönüyle kavrama Morphy’den yıllar sonra gerçekleşecekti.
8) Mikhail Botvinnik
Mihail Botvinnik altıncı dünya satranç şampiyonu. 17 Ağustos 1911'de Sankt-Peterburg'da doğan Botvinnik 12 yaşında satrançla tanıştı. Öyle hızlı bir gelişim gösterdi ki, daha 16 yaşındayken usta unvanını aldı. 20 yaşına geldiğinde ise Sovyetler Birliği şampiyonu oldu.
Aralıksız başarı serileri Botvinnik'in yaratıcı satrancını dünya satrancının en tepelerine götürdü. Sovyetler Birliği Şampiyonası'nın düzenli bir katılımcısı olarak yedi kez birinciliği alarak bu alanda inanılmaz bir rekor kırdı. Üst düzey uluslararası büyük ustalarla da temasları çok başarılı geçmişti. 1936'da meşhur Nottingham Turnuvası'nda Max Euwe, Alekhine, Lasker ve pek çok diğer satranççının önünde Capablanca ile birinciliği paylaştı. Başarısı giderek arttı ve 1941 ile 1947 arasında oynadığı sekiz turnuvayı da kazandı. Bu Alekhine tarafından bile elde edilememiş bir başarıydı.
7) Alexander Alekhine
Aleksandr Aleksandroviç Alekhine, Rus satranççı ve 1927-1935 ve 1937-1946 yılları arası Dünya satranç şampiyonu. Çok saldırgan oyun tarzıyla ünlüdür. Alexander Alekhine 1892 yılında Moskova'da doğdu. Ailesi zengin ve soyluydu. 9 yaşındayken Pillsbury'yi oynarken izledi ve büyülenmiş gibi kendini satranca kaptırdı. 4 yaş büyük ağabeyi ona oynamasını öğretti ve gelişmesinde yardımcı oldu. Bundan sonra kuvvetli oyucularla oynadığı bir dönem başladı. Satranca olan yatkınlığı o küçük yaşında bile fark ediliyordu. Büyük satranç oyuncularının oyunlarının bitmek bilmez analizleriyle satranç anlayışını yetkinleştiriyordu. Novo Vreme isimli gazetenin satranç köşesindeki Chigorin'in tüm oyunlarını çalıştı. 1908 yılında 16 yaşındaki genç, uluslararası maçlarda görünür olmuştu. Dusseldorf'daki turnuvada dördüncü ve beşinciliği paylaştı. Daha sonra bir takım maçlarda oynadı ve hepsini kazandı. Devamında Hamburg ve Karlsbad'daki turnuvalara katıldı ama başarısız oldu. Bununla beraber 1912 Stockholm ve 1913 Schveningen turnuvalarında birinciliği elde etti.
1929 ve 1934'te dünya şampiyonluğu için maçlar yaptı Rakibi Bogoljubov'du ve iki maçta da Alekhine galip geldi. Skorlar 15.5 - 9.5 ve 15.5 - 10.5 idi . 1935 yılında Dr. Euwe ile bir maç yaptı ve 14.5 - 15.5 gibi bir sonuçla unvanını kaybetti. Bu yenilgi eski formuna kavuşması için sıkı önlemler almasına neden oldu. Sigarayı ve içkiyi bıraktı. Çalışmalarını eskisi gibi yoğunlaştırdı. Sonuç olarak 1937 yılında rövanş maçında unvanını geri aldı. Ve 1946'da ölene kadar unvanını muhafaza etti. Şampiyonluk unvanını mezara götüren tek şampiyondur.
6) Wilhelm Steinitz
Wilhelm Steinitz ilk resmi dünya satranç şampiyonu. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir vatandaşı olarak Prag'da dünyaya geldi. 1888'de ABD vatandaşlığına geçti, bu olayla birlikte adını William olarak değiştirdi. Steinitz, satrancı bilimsel olarak inceleyen ve strateji kuralları geliştiren ilk kişidir. Bu nedenle modern satrancın babası sayılır.
1886'da resmen dünya satranç şampiyonu ilan edildi. O devirde, dünya şampiyonunun kendisine rakip olacak kişileri seçme hakkı vardı. 1894'te unvanını Emanuel Lasker'e kaybetti.
Steinitz, piyon yapısı hakkında Philidor'un teorilerine karşı çıktı. Kapalı sağlam piyon konumlarında küçük stratejik başarıların biriktirilmesine dayalı bir tarz benimsedi. Piyon yapısındaki zayıflıkları irdeledi. Steinitz'in sağlam oyunu karşısında, doğrudan rakibin şahına saldırmaya dayalı eski oyun anlayışı çöktü.
5) Magnus Carlsen
Sven Magnus Øen Carlsen (bilinen adıyla Magnus Carlsen), Norveçli satranç büyük ustası. FIDE sıralamasında 1. sıradadır ve günümüzün satranç şampiyonudur. En yüksek FIDE ELO'su 2882'dir ve bu derece bir rekordur. Carlsen Popüler kültürde Satrancın Mozart'ı (The Mozart of Chess) olarak adlandırılır.
Satranç dahisi Carlsen 2004 yılında (13,5 yaşındayken) büyükusta unvanını kazanmıştır ve bu onu tarihin en genç üçüncü büyük ustası yapmıştır. 1 Ocak 2010'da (19 yaş 32 gün) dünyanın en genç 1 numarası (FIDE listelerine göre) olmuştur. Ocak 2013 FIDE derece listesine göre, Carlsen 2861 ELO'ya ulaşmış ve tarihin en yüksek derecesini elde etmiştir. Kasım 2013'te Viswanathan Anand'ı yenmiş ve 2013 Dünya Şampiyonluk Maçını kazanmıştır, böylece Dünya Satranç Şampiyonu olmuş ve bununla kalmayıp Aralık 2014'te 2014 Dünya Satranç Şampiyonluk Maçında Anand'ı yenerek unvanını korumayı başarmıştır.
4) José Raúl Capablanca
José Raúl Capablanca Kübalı dünya satranç şampiyonu. 1921 ile 1927 yılları arasında dünya satranç şampiyonu unvanını taşımıştır. 1921 yılında Emanuel Lasker'i Havana'da yenerek unvanı kazanmış, 1927'de Alexander Alekhine'e yenilerek bu unvanı devretmiştir.
Satranca 4 yaşında başlamıştır. 12 yaşında Küba şampiyonu J.Corzo'yu yenerek Küba şampiyonluğunu kazanmıştır. 21 yaşında Amerikan şampiyonu Marshall'ı yenmiştir. 1911 San Sebastian uluslararası satranç turnuvasını kazanmıştır. 1914 yılında Petersburg uluslararası satranç turnuvasında Emanuel Lasker'in yarım puan arkasından ikinci olmuştur. I. Dünya Savaşı'nın başlaması ile beraber Emanuel Lasker ile şampiyonluk unvan maçı ertelenmiş ve ancak 1921 yılında oynanabilmiştir. 4 galibiyet, 10 beraberlik sonrası ve maç kaybetmeksizin Lasker'den şampiyonluk unvanını almıştır. Londra 1922 turnuvasını ezici bir üstünlükle kazanmıştır. Ancak 1924 New York tunuvasında ikinci, 1925 Moskova turnuvasında üçüncü olur. Bu dönemde otörler Capablanca'nın zirveye ulaştıktan sonra artık ilerlemeye ve oyununu geliştirmeye yönelik itici gücün kaybolduğu konusunda görüş bildirirler. Capablanca'nın zaten satrançla ilgili çok çalışmadığı ve doğal yeteneği ile bu başarıları kazandığı söylenir. Aldığı üçüncülükten sonra daha sıkı çalışmaya başlar ve 1927 New York turnuvasını bütün maçları kazanarak kazanır. İkinci olan Alexander Alekhine Capablanca ile şampiyonluk unvan maçı oynamaya hak kazanır.
Bu turnuvadan sonra Capablanca yenilmezliğine iyice inanır ve unvan maçı ile pek ilgilenmez. Oysa Alexander Alekhine Capablanca'nın oyun tarzını yoğun bir şekilde inceleyerek unvan maçına hazırlanmıştır. Tüm satranç dünyasını şaşkınlığa uğratarak Capablanca 1927 yılında unvan maçını 6 mağlubiyet ve 3 galibiyet ile kaybetmiştir.
3) Anatoly Karpov
Anatoly Yevgenyeviç Karpov Rus satranç büyükustası ve 1975-1985 yılları arası dünya satranç şampiyonu. 1975 yılında Bobby Fischer'in kendisiyle oynamayı reddetmesi üzerine, hükmen dünya satranç şampiyonu olmuş, ancak bu unvanı hakettiğini daha sonraki oyunlarda ve maçlarda göstermiştir. 1985'te Garri Kasparov'a yenilerek unvanını kaybetmiştir. Çok güçlü savunma oyunu tarzıyla bilinir. 1975-1985 döneminde 150’ye yakın turnuvada birinci olarak ulaşılması zor bir rekor kırdı.
İki kez ünvanını Korchnoi‘ya karşı korudu. 1978 yılında Baguio‘da yapılan maçı 6-5 kazandı.
1984 yılına gelindiğinde başarı basamaklarını hızla çıkıp karşısına gelen genç Kasparov‘la oynayacaktı. Maça çok hızlı başladı. Yine 6 galibiyet alanın kazanacağı maçta ilk 9 oyun bittiğinde 4 galibiyet almıştı!
1993 yılında Kasparov Short’la olacak maçını FIDE şemsiyesi altında oynamak istemeyince Karpov Timman’la olan maçını kazandıktan sonra tekrar FIDE’nin dünya şampiyonu oldu. 1996 yılında Kamsky ile bir ünvan maçı yaptı ve kazandı. Daha sonra FIDE dünya şampiyonluğu sistemini değistirdikten sonra ‘knockout’ turnuvanın galibi Anand ile maç yaptı ve onu da kazanarak ünvanını korudu. Bir sonraki sene kurallar dünya şampiyonun ikinci turdan başlayarak ‘knockout’ turnuvasında oynaması gerektiğinde, bu turnuvaya katılmadı ve ünvanını 2000‘de Alexander Khalifman ‘a bırakmış oldu.
2) Garry Kasparov
Garry Kasparov 1985-2000 yılları arası dünya şampiyonu olan Rus (geçmişte Sovyet) satranç büyük ustasıdır.
1985'te Anatoli Karpov'u yenerek dünya şampiyonu unvanını kazanmış, bu unvanı 2000 yılında yenildiği Vladimir Kramnik'e devretmiştir. Onun Temmuz 1999'daki FIDE Rating listesinde gerçekleştirdiği 2851 ELO puanı yalnızca Magnus Carlsen tarafından geçilmiştir. Pek çok kişi kendisini tarihte görülmüş en güçlü oyuncu olarak değerlendirmektedir. 10 Mart 2005'te bir daha satranç turnuvalarına katılmayacağını açıklamıştır.
Garry Kasparov, Linares turnuvasını birinci bitirdikten sonra 10 Mart 2005 günü duzenlenen basın toplantısında, aktif satrancı bıraktığını açıklamıştır. Kasparov'un açıklamasına rağmen FIDE, kurallar gereği Kasparov'un ELO ratingini 1 yıl kadar tutmuştur. Nisan 2006 ELO listesinden Kasparov çıkarılmıştır.
1) Bobby Fischer
Robert James "Bobby" Fischer, dünyanın en iyi satranç ustalarından sayılmaktadır. 1972 - 1975 yılları arasında, 11. Dünya Satranç Şampiyonu unvanını taşımıştır. ABD'de doğan, vatandaşlıktan çıkarılan ve İzlandalı olarak hayata gözlerini yuman Fischer, ABD'nin yetiştirdiği "tek" dünya satranç şampiyonudur.
Fischer, 1972 yılında İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te Sovyet Dünya Şampiyonu Boris Spassky’i 2-0 gerideyken 12.5-8.5 yenerek Dünya Şampiyonu olmuş ve Sovyetlerin bu alandaki hakimiyetine son vermiştir. Soğuk Savaş nedeniyle bu maç dünyada büyük yankı uyandırmıştır.
1975 yılında Anatoly Karpov ile unvan maçı yapması beklenen Fischer, Uluslararası Satranç Federasyonu FIDE’ye maçın oynanabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesini istemiş, aksi halde maça çıkmayacağını söylemiştir.
Fischer'ı reddeden FIDE, unvan maçı yapılmadığı halde Karpov’u yeni Dünya Şampiyonu ilan etmiştir. Bu olaydan sonra Fischer kayıplara karışmış, yaklaşık 20 yıl ortalarda görünmemiştir. Bu durum ona esrarengiz bir hava vermiş, satranç tarihinin en gizemli şampiyonu olarak görülmüştür.
1996 yılında Fischer, "Fischer satrancı" (Satranç960) olarak adlandırdığı yeni bir satranç çeşidi ortaya atmıştır. Buna göre piyonların arkasında bulunan taşlar, kuraya göre rastgele bir şekilde yerleştiriliyordu. Fischer, bu durumda bir oyuncunun yeteneğinin daha iyi anlaşılabileceğini ve de açılış teorisi hazırlıklarının rafa kalkacağını öne sürmüştür.
Yorum Yap